Jan Ruis, PhD Biology, 11-3-2022
Figuur 1. Totale sterfte vanaf 1-1-2020, bestaande uit overige sterfte, zoals kanker en hart en vaatziekten (geel), en Covid-19 sterfte (roze, RIVM cijfers). De verwachte sterfte (rode lijn) is gebaseerd op het 8-jaarsgemiddelde wekelijkse sterftepercentage over 2012-2019 gecorrigeerd voor bevolkingsgroei en vergrijzing (het CBS gebruikt het 5-jaarsgemiddelde 2015-2019).
Figuur 1 toont de totale sterfte en de Covid-19 sterfte (RIVM). Dit soort plaatjes maken veel zaken in een oogopslag duidelijk. Volgens een eerder artikel zijn de RIVM cijfers van Covid-19 sterfte realistischer dan die van het CBS gelet op de oversterfte t/m het 2e kwartaal 2021. Dat komt wellicht omdat bij het vaststellen van de doodsoorzaak een positieve PCR testuitslag bepalend is, hetgeen vermoedelijk tot onrealistische overschatting van Covid-19 sterfte in de CBS cijfers leidde. De oversterfte in de 1e Covid-19 golf (week 11-20 in 2020) wordt in bovenstaande grafiek slechts ten dele veroorzaakt door Covid-19. Mogelijk heeft Covid-19 het overlijden van kwetsbare personen met onderliggende kwalen vervroegd maar werd zij niet als primaire doodsoorzaak geregistreerd.
Het aandeel Covid-19 sterfte op de totale sterfte in 2021 is gering (5%) maar domineerde desondanks de politieke besluitvorming en de media. De Covid-19 sterfte nam gedurende 2021 sterk af en nam pas in week 42 weer wat toe als gevolg van de Omicron variant, maar daalt naar minder dan 100 doden gedurende 2022 (in figuur 1 nauwelijks waarneembaar); dat is nog maar 1% van de totale sterfte ondanks de sterk gestegen positieve PCR testuitslagen (een positieve testuitslag betekent overigens niet dat men besmet is of Covid-19 heeft).
De oversterfte vanaf week 40 in 2021 wordt voor minder dan een derde bepaald door Covid-19 sterfte, dus de voornaamste oorzaak van deze oversterfte moet liggen aan andere factoren dan de Omicron variant. Sinds week 48 neemt de oversterfte weer af en sinds week 2 is er lichte ondersterfte.
De hamvraag is welke factoren de niet-Covid oversterfte veroorzaken. Verschillende kandidaten zijn geopperd: sterfte als gevolg van korte of lange termijn bijwerkingen van vaccinatie, uitgestelde zorg, lockdown gerelateerde ongezonde leefwijze door gebrek aan beweging en gebrek aan contacten, stress, gevaccineerden zijn vatbaarder voor de Omicron variant, et cetera.